Over het leven als moeizaam gerommel

Tussen twee eindbestemmingen bevindt zich de wereld en daarin lopen wij wat onwennig rond. Met dit motto is meteen duidelijk hoe Bob den Uyl over het leven dacht. Den Uyl (1930-1992) was schrijver van verhalen en essays en zijn beste werk is in 2019 door cabaretier Johan Goossens gebundeld in het boek Morgen als de zon schijnt.

Den Uyl schreef veel reisverhalen (de VPRO reikte tussen 2004 en 2019 jaarlijks een prijs uit die zijn naam droeg voor het beste reisboek), maar verwacht geen lyrische landschapsbeschrijvingen van verre oorden, spannende avonturen of inspirerende ontmoetingen met locals.

Meer Bob den Uyl is: een lekke fietsband krijgen in België, geen fietsenmaker kunnen vinden, alle hotels vol, slapen op een treinstation waar daklozen zijn heupfles jenever leegdrinken. En dat dan gortdroog opschrijven.

Onbegrip, irritatie en ongemak

Gesprekken met buitenlanders lopen vaak uit op wederzijds onbegrip, irritatie en ongemak. Zijn reizen gaan meestal niet verder dan Duitsland, België of Frankrijk en eigenlijk lijkt hij het ook allemaal niet echt leuk te vinden.

Hij schrijft over hoe hij op zijn hotelkamer de verpakking van een stuk zeep niet openkrijgt en weidt daar dan een pagina over uit, om vervolgens een glas water om te stoten als hij in bed wil stappen waardoor hij op een nat matras moet slapen.

Het leven is voor Den Uyl moeizaam gerommel. Dingen gaan meestal fout of op z’n minst anders dan gehoopt. Hij is een mopperige, sociaal onhandige man die het somber inziet en zich dikwijls afvraagt wat het allemaal eigenlijk voor zin heeft.

Ik was niet verbaasd toen ik las dat Den Uyl tijdens zijn leven kampte met meerdere fobieën en dat hij overleed aan gebruik van alcohol en kalmeringsmiddelen. Op Valentijnsdag.

Vermakelijk door zelfspot

Omdat hij over veel zelfspot beschikt leveren zijn worstelingen vermakelijke verhalen op, tragikomisch en een tikje absurdistisch.

Af en toe voelen de verhalen wat gedateerd aan, wat ook kan komen door zijn deftige schrijfstijl. Soms heeft Den Uyl rake filosofische bespiegelingen of mooie observaties. ‘Haar nek had misschien dertig centimeter langer gekund, maar eigenlijk was deze geringe tekortkoming een opluchting, want werkelijke perfectie verveelt snel.’

Ook zijn jeugdherinneringen uit de oorlog zijn mooi, en eerlijk. Maar vooral is het een boek om hardop bij te lachen.

Meer artikelen over boeken